UNG THƯ Ở NGƯỜI CAO TUỔI

Nếu bệnh nhân trên 65 tuổi và được chẩn đoán ung thư, họ cần biết rằng họ không phải trường hợp cá biệt. Trên thực tế, hầu hết những người được chẩn đoán ung thư và những người sống sót sau điều trị đều trên 65 tuổi. Bởi vậy, hầu hết bác sỹ và nhân viên y tế chuyên ngành ung thư có kinh nghiệm trong việc điều trị cho những người bệnh cao tuổi. Điều đó có nghĩa họ biết rõ tuổi già tác động đến bệnh ung thư và quá trình điều trị ung thư như thế nào. Ở một số bệnh viện, còn có các bác sĩ chuyên về lão khoa để giúp đỡ những bệnh nhân cao tuổi.

Sức khỏe tổng thể và điều trị ung thư

Tuổi của bệnh nhân chỉ là một trong nhiều yếu tố mà nhóm điều trị ung thư cân nhắc khi lập kế hoạch điều trị. Sức khỏe tổng thể thậm chí còn cung cấp nhiều thông tin hơn tuổi của bệnh nhân. Kế hoạch điều trị tốt nhất cho bệnh nhân phụ thuộc vào chẩn đoán cụ thể, sức khỏe chung, và bất kỳ vấn đề y tế nào khác bệnh nhân đang mắc phải. Nhóm điều trị cũng sẽ xem xét lối sống, mục đích của bệnh nhân, các trợ giúp xã hội và rất nhiều các yếu tố khác.

Ở bệnh nhân cao tuổi, có những khó khăn sẽ thường gặp hơn. Hiểu biết về những khó khăn đó và ảnh hưởng của chúng đến bệnh ung thư và việc điều trị ung thư là rất quan trọng. Trước khi bắt đầu việc điều trị, nhóm điều trị cần có cái nhìn tổng quát về sức khỏe chung của bệnh nhân. Bao gồm:

· Mức độ hoạt động thể chất của bệnh nhân

· Tình trạng dinh dưỡng, và thói quen ăn uống của bệnh nhân

· Bệnh nhân có cần giúp đỡ trong các sinh hoạt hàng ngày không.

· Các vấn đề sức khỏe khác, còn gọi là các bệnh kèm theo

· Các vấn đề về thính giác và thị giác

· Khả năng nhận thức, bao gồm các vấn đề khó khăn về trí nhớ

· Tiền sử bị ngã

· Sức khỏe tinh thần của bệnh nhân

· Các lần nằm viện gần đây

· Các loại thuốc bệnh nhân đang dùng

· Mục tiêu điều trị và các ưu tiên sức khỏe của bệnh nhân

· Bệnh nhân sống một mình hay với người khác

Trong lần khám bệnh đầu tiên, bác sỹ ung thư sẽ hỏi bệnh nhân và thực hiện thăm khám lâm sàng. Điều này rất quan trọng để biết được tổng quan sức khỏe của bệnh nhân. Một số bệnh viện cũng sẽ thực hiện các đánh giá đặc biệt, được gọi là đánh giá lão khoa (GA)

Đánh giá lão khoa là một cuộc khảo sát về các yếu tố được liệt kê ở trên. Bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân hoàn thành các động tác như đứng, đi, giữ thăng bằng. Những đánh giá này nhằm tìm ra những vấn đề về sức khỏe thường xảy ra ở những người trên 65 tuổi, và  đặc biệt phổ biến ở người trên 75 tuổi.

Trong suốt quá trình thăm khám, bác sỹ sẽ tìm hiểu các bệnh hiện có của bệnh nhân ngoài ung thư. Bao gồm:

· Tăng huyết áp

· Bệnh tim mạch

· Bệnh phổi

· Đái tháo đường

· Bệnh thận

· Viêm khớp

Các bệnh mắc kèm của bệnh nhân và các thuốc điều trị những bệnh này là các yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến việc điều trị ung thư. Nhóm điều trị  cần biết tất cả các thuốc bệnh nhân đang sử dụng và bất cứ loại thực phẩm bổ sung nào. Điều này là để tránh tương tác thuốc, ảnh hưởng lên các tình trạng bệnh lý khác, và các tác dụng phụ không mong muốn. Họ cũng cần hỏi bệnh nhân để liên hệ với các bác sĩ đang điều trị các bệnh mắc kèm cho bệnh nhân.

Các phương pháp điều trị ung thư thay đổi như thế nào khi bệnh nhân cao tuổi

Độ tuổi không bao giờ là yếu tố duy nhất được xem xét khi việc lập kế hoạch điều trị. Nhưng chúng ta nên biết rằng việc điều trị ung thư cho những người lớn tuổi sẽ có nhiều khó khăn và phức tạp hơn. Ví dụ người lớn tuổi có nhiều khả năng mắc các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn.

Do đó bệnh nhân, gia đình bệnh nhân và bác sĩ nên cùng nhau đưa ra kế hoạch điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Đó được gọi là "cùng chia sẻ quyền quyết định". Dưới đây là một số phương pháp điều trị ung thư được sử dụng cho người lớn tuổi:

Các phương pháp điều trị bằng thuốc. Thuốc điều trị có thể được đưa vào mạch máu để tới các tế bào ung thư trong cơ thể. Vì vậy được gọi là điều trị toàn thân. Thuốc tác động lên toàn bộ cơ thể bệnh nhân. Phương pháp điều trị bằng thuốc bao gồm: hóa trị, điều trị hormon, điều trị miễn dịch và điều trị đích. Các phương pháp này đều có thể gây ra các tác dụng không mong muốn. Người lớn tuổi và người trẻ tuổi có những phản ứng tương tự đối với các phương pháp điều trị toàn thân, nhưng khi bệnh nhâncàng lớn tuổi, các tác dụng không mong muốn càng xảy ra thường xuyên và nặng nề hơn. Các tác dụng không mong muốn đó được gọi là các độc tính. Các loại thuốc khác mà bệnh nhân đang sử dụng cũng có thể ảnh hưởng đến việc điều trị toàn thân này.

Phẫu thuật. Phẫu thuật và thuốc gây mê (là thuốc được đưa vào cơ thể bệnh nhân để ngăn chặn cơn đau trong suốt quá trình phẫu thuật) có thể tiềm ẩn những rủi ro nhỏ. Nhưng khi bệnh nhân càng lớn tuổi và ca phẫu thuật càng lớn, thì khả năng gặp phải các biến chứng sau phẫu thuật càng cao. Hoạt động hiện tại của tim, thận, gan và phổi của bệnh nhân có thể ảnh hưởng đến việc bệnh nhân có được chỉ định phẫu thuật không? Người lớn tuổi cần nhiều thời gian hơn để hồi phục sau phẫu thuật, vì vậy bệnh nhân cần được chăm sóc hậu phẫu nhiều hơn.

Xạ trị. Xạ trị thường được dùng để giảm nguy cơ ung thư tái phát hoặc phối hợp với các phương pháp khác như hóa trị, phẫu thuật nhằm ngăn chặn ung thư tái phát. Các tác dụng không mong muốn phụ thuộc vào vị trí điều trị trên cơ thể bệnh nhân. Tùy vào sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ điều trị có thể khuyến cáo liều điều trị thấp trong thời gian ngắn

Ghép tủy. Phương pháp này còn được gọi là ghép tế bào gốc. Là phương pháp điều trị hiệu quả cho một số loại bệnh ung thư phổ biến ở nhóm tuổi này, đặc biệt là ung thư máu, nhưng cũng gây nguy cơ cao hơn.

Bệnh nhân cần hiểu rõ các lựa chọn điều trị của mình

Trước khi đưa ra quyết định điều trị, bệnh nhân nên biết tất cả các lựa chọn điều trị. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người lớn tuổi không phải lúc nào cũng được đề nghị các phương án điều trị sẵn có. Điều này có thể do những quan ngại về các tác dụng phụ, với mặc định rằng bệnh nhân muốn giảm bớt việc điều trị do lớn tuổi, hoặc do nguyên nhân khác. Điều đó có nghĩa là:

· Bệnh nhân được làm ít xét nghiệm hơn

· Điều trị nhẹ nhàng hơn hoặc hoàn toàn không điều trị, mặc dù rất nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc điều trị ung thư có ích cho cả người trẻ tuổi và người cao tuổi.

· Không được mời tham gia các thử nghiệm lâm sàng. Việc đưa đối tượng trên 65 tuổi vào các nghiên cứu là rất quan trọng vì chúng ta cần  tìm hiểu tác dụng của các phương pháp điều trị trên mọi đối tượng người bệnh

Dù ở bất kỳ lứa tuổi nào, bệnh nhân cũng có quyền biết mọi lựa chọn điều trị của mình để có thể đưa ra quyết định điều trị tốt nhất với sự tư vấn của bác sĩ điều trị.

Làm thế nào để an toàn và tự lập trong quá trình điều trị ung thư

Khi bị ung thư, ai cũng cần được chăm sóc nhiều hơn. Những người được chẩn đoán ung thư khi trên 65 tuổi còn có thêm sự lo ngại về việc duy trì sự an toàn và tự lập trong quá trình điều trị ung thư

Gia đình, bạn bè và những người thân có thể giúp họ bằng nhiều cách:

· Đưa đón người bệnh đi khám bệnh định kỳ

· Giúp đỡ các hoạt động hàng ngày trong gia đình, bao gồm chăm sóc cá nhân.

· Sắp xếp và quản lý các giấy tờ khám, xét nghiệm, hồ sơ bệnh án, bao gồm cả việc kiểm tra các hóa đơn chứng từ y tế.

· Đảm bảo người bệnh dùng thuốc đúng giờ tại nhà và theo dõi các tác dụng phụ.

· Giúp đỡ việc ăn uống bao gồm đi chợ và chuẩn bị bữa ăn

· Sắp xếp lại nhà cửa đồ đạc để giảm nguy cơ người bệnh bị ngã

· Đồng cảm, gần gũi, hỗ trợ xã hội và hỗ trợ tinh thần cho người bệnh.

Trao quà cho các bệnh nhân ung thư tại bệnh viện Ung Bướu Hà Nội.

Chăm sóc sức khỏe tinh thần của bệnh nhân

Bệnh nhân ở mọi lứa tuổi đều có thể gặp khó khăn khi đối mặt với căng thẳng và các vấn đề về tâm lý và tinh thần khi mắc ung thư. Với bệnh nhân cao tuổi, vào thời của họ, có thể mọi người chưa có thói quen chia sẻ với nhau những trải nghiệm về lo âu và trầm cảm. Bệnh nhân có thể lo lắng về việc phải dùng thuốc điều trị tâm thần hoặc đến gặp bác sĩ tâm thần. Lo âu không chỉ là cảm thấy lo lắng và trầm cảm không chỉ là cảm thấy buồn. Đó có thể là những vấn đề nghiêm trọng cần được điều trị. Những triệu chứng rối loạn tâm trạng này có thể từ nhẹ đến nặng. Khi các triệu chứng nặng lên sẽ ảnh hưởng lên các mối quan hệ và cuộc sống hằng ngày của bệnh nhân. Bệnh nhân nên tìm hiểu thêm về cách nhận biết và điều trị trầm cảm và lo âu. Việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cũng quan trọng như chăm sóc sức khỏe thể chất của bệnh nhân.

Nguồn: https://www.cancer.net/. Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa kỳ.

Đường dẫn: https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/older-adults/aging-and-c%C3%A2ncer

Biên dịch: BS. Trần Quang Kiên, Đơn nguyên Xạ TYC và DS. Đặng Hoài Thu – Khoa Dược – Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT-NCKH