UNG THƯ KHOANG MŨI VÀ XOANG CẠNH MŨI

Ung thư khoang mũi và xoang cạnh mũi là những bệnh ung thư khởi phát từ vùng đầu  và cổ. Ung thư khởi phát trong khoang mũi (khoảng mở phía sau mũi) gọi là ung thư khoang mũi. Ung thư khởi phát từ các xoang cạnh mũi (khoảng chứa đầy không khí trong xương xung quanh mũi) được gọi là ung thư xoang cạnh mũi.

Khoang mũi và các xoang cạnh mũi được lót bởi một lớp mô sản xuất chất nhầy (niêm mạc). Niêm mạc có nhiều loại tế bào khác nhau bao gồm tế bào vảy, tế bào tuyến, tế bào thần kinh và tế bào bạch huyết (còn gọi là tế bào lympho). Ung thư có thể khởi phát từ bất kỳ tế bào nào trong số này.

Chẩn đoán ung thư khoang mũi hoặc xoang cạnh mũi

Các hình ảnh ung thư khoang mũi và xoang cạnh mũi
 

Những bệnh ung thư này có thể không được phát hiện cho đến khi  gây ra các vấn đề khiến người bệnh phải đi khám, hoặc được phát hiện tình cờ khi bác sĩ hoặc nha sĩ khám định kỳ. Bạn có thể được đưa đến gặp bác sĩ chuyên về các bệnh tai, mũi và họng (bác sĩ tai mũi họng hoặc bác sĩ phẫu thuật đầu và cổ).

Bác sĩ sẽ hỏi bạn về sức khoẻ, tiền sử hút thuốc và sử dụng đồ uống có cồn, bất kỳ sự tiếp xúc nào với hoá chất ở nơi làm việc, và sẽ khám và xét nghiệm cho bạn để tìm ra nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn. Nếu có các dấu hiệu của ung thư khoang mũi hoặc ung thư xoang cạnh mũi, bạn có thể cần được kiểm tra và xét nghiệm thêm. Dưới đây là một số kiểm tra và xét nghiệm có thể cần làm:

Khám toàn bộ đầu và cổ: Bác sĩ sẽ quan sát và thăm khám bằng tay vùng đầu và cổ của bạn để phát hiện các dấu hiệu bất thường. Vì không dễ dàng nhìn thấy một số bộ phận của mũi, miệng và họng, bác sĩ có thể sử dụng gương, đèn chiếu sáng và / hoặc ống nội soi để quan sát các khu vực này. Vì những người bị ung thư khoang mũi hoặc ung thư xoang cạnh mũi cũng có nguy cơ mắc các bệnh ung thư khác ở vùng đầu và cổ cao hơn, nên tất cả các vùng của đầu và cổ đều sẽ được khám và kiểm tra cẩn thận để tìm các dấu hiệu của ung thư.

Sinh thiết: một mẩu mô nhỏ ở vùng nghi ngờ ung thư sẽ được lấy ra bằng phẫu thuật hoặc dùng kim. Các mô này sẽ được kiểm tra để tìm tế bào ung thư. Đây là cách tốt nhất để biết chắc chắn bạn có bị ung thư hay không

Xét nghiệm gen và protein: Tế bào ung thư trong mô sinh thiết có thể được xét nghiệm gen hoặc protein như PD-L1. Biết được gen hoặc protein của bệnh ung thư có thể giúp bác sĩ quyết định xem liệu các phương pháp điều trị như liệu pháp miễn dịch có thể hữu ích hay không.

Chụp CT: giúp xác định liệu ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết, phổi hoặc các cơ quan khác hay chưa. Chụp CT cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ làm sinh thiết.

Chụp MRI: được sử dụng để tìm hiểu thêm về kích thước của ung thư và cho biết tổn thương đã lan đến các cấu trúc lân cận hoặc các khu vực khác của cơ thể chưa.

Chụp X quang: X quang ngực có thể được thực hiện để xem ung thư đã di căn đến phổi chưa. Bạn cũng có thể cần chụp X quang đầu để kiểm tra kỹ lưỡng các xoang.

Chụp PET: sử dụng một loại đường đặc biệt có thể nhìn thấy bên trong cơ thể bạn bằng một máy ảnh đặc biệt. Đường này sẽ hiển thị như "điểm nóng" ở nơi có ung thư. Xét nghiệm này còn có thể cho thấy khu vực ung thư di căn.

Khám răng: Nha sĩ sẽ kiểm tra toàn bộ và chụp X-quang răng của bạn cũng như loại bỏ bất kỳ răng sâu nào trước khi thực hiện xạ trị vì bức xạ có thể làm hỏng các tuyến nước bọt và gây khô miệng. Khô miệng có thể làm tăng nguy cơ sâu răng và nhiễm trùng.

Kiểm tra thính lực: Loại thuốc hóa trị phổ biến nhất được sử dụng để điều trị ung thư khoang mũi và xoang cạnh mũi là cisplatin, có thể gây ù tai hoặc thậm chí mất thính lực. Bạn có thể được kiểm tra thính lực (bằng thính lực đồ) trước khi bắt đầu điều trị và liệu pháp hóa trị của bạn có thể được thay đổi nếu có giảm thính lực.

Kiểm tra dinh dưỡng và giọng nói: Chuyên gia dinh dưỡng có thể kiểm tra tình trạng dinh dưỡng của bạn trước, trong và sau khi điều trị để cố gắng duy trì trọng lượng cơ thể và mức protein của bạn càng bình thường càng tốt. Một chuyên gia trị liệu ngôn ngữ có thể kiểm tra khả năng nuốt và nói và cung cấp cho bạn các bài tập giúp tăng cường cơ bắp để bạn có thể ăn uống và nói chuyện bình thường sau khi kết thúc điều trị

Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu không được sử dụng để tìm ung thư khoang mũi hoặc xoang cạnh mũi, nhưng có thể cho bác sĩ biết thêm về sức khỏe tổng thể, như chức năng thận hoặc gan.

Xác định giai đoạn bệnh

Nếu bạn bị ung thư khoang mũi hoặc xoang cạnh mũi, bác sĩ cần tìm hiểu xem ung thư đã di căn chưa. Đây được gọi là chẩn đoán giai đoạn. Biết được giai đoạn sẽ giúp bác sĩ quyết định loại điều trị nào là tốt nhất cho bạn. Giai đoạn ung thư mô tả sự lan rộng của ung thư tại nơi khởi phát và cũng cho biết liệu ung thư đã lan đến các cơ quan lân cận hoặc các cơ quan xa hơn chưa. Ung thư có thể ở giai đoạn 0, 1, 2, 3, hoặc 4. Con số này càng thấp, ung thư càng ít di căn. Một con số cao hơn, có nghĩa là tình trạng ung thư nghiêm trọng hơn.

Điều trị

Cần ngừng hút thuốc hoàn toàn trước khi tiến hành điều trị. Hút thuốc trong quá trình điều trị ung thư có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hơn và làm giảm hiệu quả điều trị. Hút thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư tái phát sau khi điều trị cũng như nguy cơ mắc bệnh ung thư mới.

Có nhiều cách để điều trị ung thư khoang mũi và xoang cạnh mũi. Bạn có thể nhận được nhiều hơn một loại điều trị. Ví dụ, hoá trị hoặc thuốc điều trị đích có thể được dùng đồng thời với xạ trị.

Phẫu thuật cho ung thư khoang mũi

Phẫu thuật có thể được sử dụng để loại bỏ ung thư và một phần mô lành xung quanh. Trong một số trường hợp, toàn bộ hoặc một phần của vách ngăn (bức vách giữa chia đôi khoang mũi) hoặc xương ở lân cận có thể cần được loại bỏ. Phẫu thuật cũng được sử dụng để loại bỏ các hạch bạch huyết ở cổ có thể đã bị ung thư. Phẫu thuật còn được sử dụng để khắc phục những thay đổi do ung thư. Ví dụ phẫu thuật để đặt ống sonde dạ dày cho ăn khi không thể nuốt, hoặc  phẫu thuật tạo hình lại một phần của mũi.

Phẫu thuật cho ung thư xoang cạnh mũi

Phẫu thuật có thể được sử dụng để loại bỏ ung thư và một phần nhỏ mô lành xung quanh. Trong một số trường hợp, cần phải cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần xoang cạnh mũi hoặc xương gần hốc mắt, vòm khẩu cái hoặc mũi. Phẫu thuật cũng được sử dụng để loại bỏ các hạch bạch huyết ở cổ có thể đã bị ung thư. Phẫu thuật còn được sử dụng để khắc phục những thay đổi do ung thư như  phẫu thuật đặt ống sonde dạ dày khi không thể nuốt, hoặc phẫu thuật tạo hình lại một phần vòm khẩu cái giúp bạn ăn, hoặc tạo hình lại hốc mắt.

Xạ trị

Xạ trị sử dụng các tia năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Phương pháp này có thể thực hiện đơn độc hoặc cùng với hóa trị (được gọi là hóa xạ trị). Xạ trị cũng có thể được sử dụng để giúp giảm các triệu chứng như đau, chảy máu, khó nuốt hoặc các vấn đề khác khi ung thư đã phát triển rất lớn hoặc đã di căn sang các khu vực khác.

Có 2 cách xạ trị chính

• Bức xạ nhằm vào khối u từ một máy bên ngoài cơ thể, được gọi là xạ ngoài

· Xạ áp sát: Bác sĩ sử dụng một ống nội soi (một ống dài, linh hoạt) để đưa các hạt phóng xạ nhỏ vào rất gần khối ung thư bên trong cơ thể.

Tác dụng phụ của xạ trị phụ thuộc vào loại xạ trị được sử dụng và bộ phận cơ thể  được điều trị, phổ biến nhất là:

· Biến đổi da khi chiếu xạ

· Cảm thấy rất mệt mỏi

· Khàn tiếng

· Thay đổi vị giác

· Loét miệng và họng

· Khô miệng

· Khó nuốt hoặc khó ăn uống

Hầu hết các tác dụng phụ sẽ thuyên giảm sau khi điều trị kết thúc và nhiều tác dụng phụ có thể được điều trị khỏi.

Hoá trị

Hóa trị là sử dụng thuốc để chống lại ung thư. Thuốc có thể được tiêm vào tĩnh mạch hoặc uống dưới dạng thuốc viên. Hóa trị được điều trị theo chu kỳ hoặc vòng. Sau mỗi đợt điều trị là một khoảng thời gian nghỉ ngơi để cơ thể có thời gian phục hồi. Trong phần lớn thời gian điều trị sẽ cần sử dụng hai hoặc nhiều loại thuốc hóa trị. Việc điều trị thường kéo dài nhiều tháng. Đối với ung thư khoang mũi và khoang cạnh mũi, hoá trị thường được thực hiện cùng với xạ trị và được gọi là hoá xạ trị.

Tác dụng phụ của hoá trị

Hoá trị có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, đau bụng, buồn nôn và rụng tóc. Nhưng hầu hết những vấn đề này sẽ hết sau khi điều trị kết thúc. Các tác dụng phụ khác như các vấn đề về thính giác hoặc tổn thương thần kinh có thể tồn tại trong một thời gian dài. Có nhiều cách để điều trị hầu hết các tác dụng phụ của hóa trị.

Liệu pháp điều trị đích

Thuốc điều trị đích tác dụng chủ yếu lên các tế bào ung thư và không tác động lên các tế bào bình thường. Phương pháp điều trị đích có thể hiệu quả ngay cả khi các phương pháp khác không hiệu quả. Vì cách thức hoạt động không giống như hóa trị, thuốc điều trị đích này thường có các tác dụng phụ khác (đôi khi ít nghiêm trọng hơn).

Tác dụng phụ của thuốc điều trị đích phụ thuộc vào loại thuốc được sử dụng. Những thuốc này có thể gây đau đầu, tiêu chảy và có thể là nguyên nhân của những thay đổi ở móng tay chân hoặc phát ban trên mặt và ngực. Các tác dụng phụ này thường hết khi kết thúc điều trị. Phần lớn các tác dụng phụ của thuốc điều trị đích có thể điều trị .

Liệu pháp miễn dịch

Là phương thức điều trị nhằm thúc đẩy hệ thống miễn dịch của chủ thể hoặc sử dụng các cấu trúc nhân tạo của hệ thống miễn dịch để tấn công các tế bào ung thư. Liệu pháp miễn dịch được sử dụng bằng đường tĩnh mạch.

Liệu pháp miễn dịch có những tác dụng phụ khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc được sử dụng. Những thuốc này có thể gây mệt mỏi, đau bụng hoặc phát ban. Phần lớn các vấn đề này sẽ hết khi kết thúc điều trị .

Các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn có thể xảy ra nếu hệ thống miễn dịch bắt đầu tấn công các bộ phận bình thường của cơ thể, gây ra các vấn đề nghiêm trọng ở nhiều cơ quan. Bạn có thể phải ngừng thuốc điều trị miễn dịch và dùng steroid để điều trị tác dụng phụ này. Phần lớn các tác dụng phụ của liệu pháp miễn dịch có thể điều trị .

Thử nghiệm lâm sàng

Thử nghiệm lâm sàng so sánh các điều trị tiêu chuẩn với các phương pháp mới có thể tốt hơn. Nếu bác sĩ của bạn có thể tìm thấy một thử nghiệm về loại ung thư mà bạn mắc, bạn có thể cân nhắc việc tham gia và có thể rời khỏi thử nghiệm bất kỳ lúc nào.

Các phương pháp điều trị khác

Bạn có thể nghe nói đến những cách khác để điều trị ung thư hoặc điều trị các triệu chứng của bạn. Đó có thể không phải là phương pháp điều trị y tế chuẩn. Những phương pháp này có thể là vitamin, thảo mộc, chế độ ăn đặc biệt v..v.... Một số phương pháp này được biết là hữu ích, nhưng nhiều phương pháp chưa được kiểm nghiệm. Một số đã được chứng minh là không giúp ích gì, hoặc được phát hiện là có hại. Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi sử dụng bất kỳ phương pháp nào.

Tái khám sau điều trị

Sau khi điều trị kết thúc, bạn vẫn sẽ cần hẹn khám lại với bác sĩ ung thư hàng năm. Hãy bảo đảm đi tái khám đầy đủ. Bạn sẽ được kiểm tra, xét nghiệm máu và có thể làm các xét nghiệm khác để xem ung thư có tái phát không. Bạn sẽ cần tái khám vài tháng một lần trong năm đầu tiên, 3 đến 6 tháng một lần trong năm thứ hai, và sau đó sẽ ít thường xuyên hơn.
 

Nguồn: Dịch từ www.cancer.org Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ

Đường dẫn: https://www.cancer.org/cancer/nasal-cavity-and-paranasal-sinus-cancer/if-you-have-nasal-cavity-paranasal-sinus-cancer.html

Biên dịch: Bs. Đỗ Minh Ngọc, Khoa Nội soi- Thăm dò chức năng, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: Ths. Bs Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT&NCKH