NÚT MẠCH KHỐI U LÀ GÌ?

Một khối u cần sự cấp máu liên tục để phát triển và tồn tại. Nút mạch là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu nhằm mục đích chặn nguồn cấp máu tới khối u để giảm kích thước u hoặc gây chết tế bào hoàn toàn. Kỹ thuật này sử dụng chất lỏng, hạt, hoặc vi cầu để làm tắc mạch máu.

Nút mạch chủ yếu được sử dụng để điều trị:

• Ung thư gan
• Ung thư thận
• U thần kinh nội tiết (những khối u trong các tế bào của hệ thống nội tiết và thần kinh)
• U xơ tử cung
• Phình động mạch (thành động mạch yếu tạo ra một khối phình)

Sử dụng nút mạch điều trị u xơ tử cung (ảnh trái) và điều trị ung thư biểu mô tế bào gan (ảnh phải).
Nguồn: http://euromedic.com.pl/en/promocje/miesniaki-macicy/

Ba loại nút mạch khác nhau:

• Nút động mạch: Bác sĩ bơm những hạt nhỏ vào mạch máu cấp máu cho khối u để chặn dòng máu.
• Nút mạch hóa chất: Ở kỹ thuật này, những hạt nhỏ cùng với thuốc hóa chất được đưa qua mạch máu để trực tiếp vào trong khối u.
• Nút mạch xạ trị: Liệu pháp xạ trị sử dụng hạt nhỏ gắn đồng vị phóng xạ đưa trực tiếp vào khối u để điều trị.

Những lợi ích của nút mạch bao gồm:

• Giảm kích thước khối u để sau đó phẫu thuật cắt bỏ u.
• Giảm lượng máu mất trong quá trình phẫu thuật để loại bỏ khối u.
• Làm chậm sự phát triển của khối u khi không thể điều trị bằng phẫu thuật và hóa trị.
• Giảm các triệu chứng chảy máu nhiều ở phụ nữ có u xơ tử cung.

Những bệnh nào được điều trị bằng nút mạch khối u ?

Nút mạch có thể điều trị cho cả u ác tính và u lành tính, bao gồm:

• U ác tính (đặc biệt ở gan hoặc thận):
  • Ung thư biểu mô tế bào gan (ung thư của tế bào gan)
  • Ung thư di căn tới gan, điển hình là từ đại tràng hoặc tụy
  • Ung thư biểu mô tế bào thận (ung thư của tế bào thận)
  • Khối di căn từ tế bào thận, tuyến giáp
  • Ung thư nhau thai (Ung thư phát triển nhanh xuất hiện trong tử cung của phụ nữ)
• U lành tính:
  • U xơ tử cung (Khối u không phải ung thư, phát triển trong và xung quanh tử cung)
  • U cơ mỡ mạch của thận (u lành tính ở mô mỡ và cơ thường tìm thấy ở thận)
  • Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (phì đại tuyến tiền liệt)
  • U tuyến gan (u gan lành tính)
  • U nguyên bào máu (khối u lành tính nằm ở phần thấp của não, tủy sống, hoặc võng mạc)
  • U màng não (u lành tính ở màng của não và tủy sống)
  • U xơ mạch ở trẻ vị thành niên (u lành tính nằm ở sau của mũi ở trẻ vị thành niên nam)
  • Nang xương phình mạch (u lành tính của xương gây tiêu xương)
  • U tế bào cận hạch thần kinh (u hiếm gặp nằm gần động mạch cảnh và những đường thần kinh khác)
  • U tế bào quanh mao mạch (u hiếm gặp của mạch máu và mô mềm)

Nút mạch khối u được thực hiện như thế nào?

Phẫu thuật loại bỏ khối u được thực hiện dễ dàng hơn nhờ vào thủ thuật nút mạch. Trong thủ thuật nút mạch:

• Bác sĩ rạch một đường nhỏ ở vùng bẹn để tiếp cận mạch máu và cẩn thận đưa ống thông vào trong mạch máu.
• Tiếp đến, bác sĩ tiêm thuốc cản quang vào mạch máu qua ống thông để nhìn được mạch máu trên kỹ thuật hình ảnh.
• Sử dụng kỹ thuật hình ảnh, chẳng hạn siêu âm hoặc nội soi huỳnh quang, bác sĩ đưa ống thông đến vị trí mong muốn.
• Sau khi đến vị trí mong muốn, bác sĩ sẽ đưa thuốc hoặc tác nhân vào, chẳng hạn như hạt nhựa nhỏ, bọt, hoặc cuộn dây kim loại nhỏ để bịt các mạch máu cung cấp cho khối u.

Nút mạch điều trị ung thư biểu mô tế bào gan tại Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Những biến chứng của nút mạch khối u là gì?

Một vài biến chứng có thể xảy ra sau thủ thuật bao gồm:

• Đau bụng
• Sốt
• Buồn nôn
• Nhiễm trùng
• Cục máu đông trong những mạch máu chính

Nguồn: Divya Jacob. What Is Embolization of a Tumor?  Medicinenet (2019) https://www.medicinenet.com/what_is_embolization_of_a_tumor/article.htm

Biên dịch: Bs. Nguyễn Thành Hiếu, Khoa Nội 2, Bệnh viện Ung bướu Hà Nội

Hiệu đính: Ths. Bs. Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT&NCKH