LỰA CHỌN VÀ QUYẾT ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ UNG THƯ: LỜI KHUYÊN CHO NGƯỜI BỆNH

Khi biết tin mình mắc ung thư hoặc ung thư đã tái phát, người bệnh rất dễ rơi vào trạng thái choáng váng, sốc. Tuy vậy, người bệnh có thể cần phải quyết định ngay các phương án điều trị tiếp theo. Khi bắt đầu đề cập đến việc lựa chọn phương pháp điều trị, điều quan trọng là người bệnh cần:

 · Biết được tất cả các phương án điều trị có thể sử dụng
· Trao đổi cụ thể với các bác sĩ về từng phương án điều trị
· Tìm hiểu và nắm chắc những thông tin được cung cấp
· Đồng hành cùng với bác sĩ trong quá trình quyết định và lập kế hoạch điều trị

Bác sỹ điều trị xác định các phương án điều trị cho một bệnh nhân ung thư như thế nào?

Nhìn chung, các phương án  điều trị của một bệnh nhân ung thư sẽ phụ thuộc vào:

• Loại ung thư
• Giai đoạn ung thư
• Các xét nghiệm chuyên sâu trên khối u (ví dụ như xét nghiệm dấu ấn sinh học hoặc thụ thể nội tiết)
• Các xét nghiệm bổ trợ (ví dụ: xét nghiệm máu, xét nghiệm gen, chụp X- quang hoặc xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác)
• Toàn trạng của người bệnh
• Các bệnh lý nền của người bệnh
• Nhu cầu và nguyện vọng của người bệnh

Một số phương pháp điều trị ung thư phổ biến gồm:

• Phẫu thuật
• Xạ trị
• Hóa trị
• Điều trị nội tiết
• Điều trị đích
• Điều trị miễn dịch
• Ghép tế bào gốc hay ghép tủy xương

Đôi khi, phương án điều trị còn bao gồm thử nghiệm lâm sàng. Thử nghiệm lâm sàng là nghiên cứu thử nghiệm các phương pháp điều trị mới. Người bệnh có thể hỏi bác sĩ để tìm thử nghiệm lâm sàng phù hợp với loại ung thư và giai đoạn ung thư của mình.

Một số phương pháp khác có thể sử dụng cho người bệnh ung thư, bao gồm:

• Chăm sóc giảm nhẹ: Chăm sóc giảm nhẹ có thể được sử dụng cho người bệnh nặng như người bệnh ung thư. Mục tiêu của chăm sóc giảm nhẹ là cải thiện chất lượng cuộc sống thông qua việc quản lý triệu chứng, tác dụng phụ và các vấn đề khác. Chăm sóc giảm nhẹ có thể được sử dụng tại bất kì thời điểm nào kể từ khi được chẩn đoán ung thư, trong quá trình điều trị và tới tận cuối đời.
• Chăm sóc cuối đời: Chăm sóc cuối đời là phương pháp chăm sóc cho những người ở giai đoạn cuối của bệnh nan y, ví dụ như ung thư tiến triển, để người bệnh có thể sống trọn vẹn và thoải mái nhất có thể.

Thảo luận với bác sỹ về các phương án điều trị

Vào thời điểm thích hợp, bác sĩ sẽ cần nói chuyện với người bệnh về các phương án  điều trị của họ. Thời điểm thảo luận có thể phụ thuộc vào mức độ cấp bách của việc điều trị. Điều này cũng phụ thuộc vào thời gian có kết quả xét nghiệm.

Việc trao đổi giữa bác sĩ và người bệnh là rất quan trọng.

Tìm hiểu về các phương án điều trị

Khi đã xác định cụ thể về tình trạng ung thư của người bệnh, bác sĩ sẽ nói cho người bệnh biết về các phương pháp điều trị có thể sử dụng. Trong một số trường hợp, các điều dưỡng, dược sĩ cũng tham gia vào cuộc nói chuyện này để giải thích rõ hơn về từng phương pháp cho người bệnh. Người bệnh có thể hỏi các thông tin sau về các phương án điều trị của mình:

• Làm thế nào để biết phương pháp điều trị này có phù hợp với tôi hay không?
• Bác sĩ xác định các phương án điều trị dựa trên hướng dẫn điều trị nào? Tôi có thể tìm hiểu về hướng dẫn điều trị trên trang web hoặc tài liệu nào?
• Các bệnh khác của tôi đang mắc có thể ảnh hưởng đến các phương pháp điều trị này không?
• Lợi ích và nguy cơ của từng phương án điều trị này là gì?
• Khi nào thì tôi cần bắt đầu điều trị?

Người bệnh cũng nên hỏi về những vấn đề cá nhân khác. Ví dụ, người bệnh nên cho bác sỹ biết nếu họ theo một tôn giáo, tín ngưỡng hoặc một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt. Người bệnh nên hỏi để biết các vấn đề này có ảnh hưởng tới việc điều trị không. Nếu người bênh không thể tự chăm sóc bản thân tại nhà, cũng cần trao đổi việc này trong trong cuộc nói chuyện về lựa chọn điều trị.Trả lời tất cả các câu hỏi này có thể giúp người bệnh hiểu rõ hơn điều gì có thể diễn ra khi họ lựa chọn  phương án điều trị.

Tự tìm hiểu thông tin

Bác sĩ sẽ giải thích về các phương án điều trị cho người bệnh. Tuy nhiên, hiện nay cũng có rất nhiều nguồn thông tin về điều trị ung thư khác. Trong đó, tồn tại nhiều thông tin sai lệch về điều trị ung thư. Người bệnh có thể tìm hiểu thông tin trên mạng, qua gia đình và bạn bè, qua đội ngũ hỗ trợ hoặc thậm chí qua tivi, song cần cẩn trọng về những nguồn cung cấp thông tin. Lưu ý xem trang web đó có được tài trợ hoặc chạy quảng cáo hay không, hoặc ai là người cung cấp thông tin .

Cần nhớ những điều sau:

• Bác sĩ điều trị là người nắm rõ nhất tình trạng của người bệnh. Người bệnh nên viết các câu hỏi ra để khỏi quên và hỏi trực tiếp bác sĩ điều trị. Ghi lại câu trả lời.
• Người bệnh nên hỏi bác sĩ xem nguồn thông tin nào đáng tin cậy, trung thực và có cơ sở về các phương pháp điều trị. Nếu người bệnh đã hỏi và tự tìm hiểu thông tin từ trước, hãy mang những thông tin tìm được đến để bác sĩ xác nhận độ chính xác và mức độ đáng tin của chúng.
• Có thể nhờ người thân hoặc bạn bè đi cùng đến nói chuyện với bác sĩ để giúp người bệnh nhớ các câu cần hỏi bác sỹ và ghi lại câu trả lời câu trả lời của bác sỹ, cũng như hỗ trợ người bệnh khi cần.
• Tìm hiểu kỹ tình trạng ung thư và các lựa chọn điều trị của bản thân có thể giúp người bệnh đưa ra quyết định vừa ý nhất cho mình.

Đưa ra quyết định điều trị

Chọn phương án điều trị phù hợp nhất là một quyết định được đưa ra sau khi người bệnh được cung cấp tất cả các thông tin và được bác sĩ giải đáp các thắc mắc. Quá trình này được gọi là chấp thuận sau khi được giải thích và nó cho phép người bệnh đóng vai trò chủ động trong việc đưa ra quyết định ảnh hưởng tới sức khỏe của bản thân họ.

Một số loại ung thư có rất ít phương án điều trị nên không quá khó để đưa ra quyết định điều trị. Ngoài ra, việc điều trị cũng cần nhanh chóng được bắt đầu nên người bệnh có thể không có nhiều thời gian như họ mong muốn để cân nhắc trước khi đưa ra quyết định. Dù vậy, trong nhiều trường hợp, việc tham khảo ý kiến của chuyên gia (các bác sỹ ung thư khác) có thể sẽ hữu ích trước khi quyết định.

Cùng đưa ra quyết định điều trị là một quá trình trao đổi giữa bác sỹ điều trị và người bệnh để cùng quyết định phương pháp điều trị cho người bệnh, không phải là bác sỹ quyết định thay người bệnh. Quá trình này cần có sự trao đổi thông tin giữa các bên. Việc cùng đưa ra quyết định điều trị có thể giúp người bệnh được xét nghiệm, điều trị cũng như lên kế hoạch chăm sóc phù hợp nhất dựa trên các nguy cơ, lợi ích và chi phí của điều trị, đi kèm với các vấn đề khác mà người bệnh quan tâm.

Trường hợp người bệnh chưa chắc chắn, còn cân nhắc về việc tiếp nhận điều trị

Không phải ai nhận chẩn đoán ung thư cũng quyết định tiếp nhận điều trị và đồng ý điều trị ngay lập tức. Người bệnh cảm thấy lo lắng và choáng ngợp trước một lượng lớn thông tin được cung cấp là điều bình thường. Người bệnh cần chắc chắn có được lời giải đáp từ bác sỹ cho mọi câu hỏi của mình để hiểu được kết quả của việc tiếp nhận hoặc từ chối điều trị ung thư.

Tùy thuộc vào mỗi loại ung thư, việc không được điều trị có thể gây ra các triệu chứng mới và nặng nề hơn cũng như có thể khiến người bệnh tử vong. Ngoài ra, đối với hầu hết các loại ung thư, việc điều trị sớm sau khi được chẩn đoán thường đem lại hiệu quả tốt hơn so với việc đợi đến giai đoạn ung thư tiến triển làm cho điều trị trở nên kém hiệu quả.

Nếu người bệnh đang nghĩ đến việc từ chối hoặc trì hoãn điều trị thì người bệnh ung thư hoặc người thân của họ cần nói chuyện với bác sĩ điều trị. Nếu thắc mắc không được bác sỹ giải đáp thỏa đáng, người bệnh có thể cân nhắc đến việc tham khảo ý kiến của chuyên gia và các bác sỹ ung thư khác. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể nói chuyện với người đã điều trị loại ung thư giống mình. Người bệnh có thể tìm đến các nhóm hỗ trợ bệnh nhân ung thư tại địa phương hoặc nhóm hỗ trợ trực tuyến, tham gia vào cộng đồng những người bệnh đã và đang ung thư để kết nối với họ.

Sau khi đã quyết định phương pháp điều trị

Những thắc mắc của người bệnh được bác sĩ giải đáp cụ thể.

Sau khi đã tìm hiểu mọi thông tin về các lựa chọn điều trị và quyết định chọn phương pháp điều trị, người bệnh vẫn cần thường xuyên trao đổi với bác sĩ điều trị. Một số lưu ý cho người bệnh:

• Người bệnh cần phải hỏi cụ thể về quá trình điều trị trước khi điều trị. Kể cả nếu trước đó đã từng hỏi bác sỹ những câu hỏi tương tự, người bệnh vẫn cảm thấy yên tâm hơn khi nhận được câu trả lời một lần nữa.
• Nếu có vấn đề chưa hiểu, người bệnh nên đề nghị bác sĩ giải thích kỹ càng hơn.
• Nếu người bệnh không nhớ được câu trả lời, hoặc bị quên thông tin nào, hãy hỏi lại bác sĩ.
• Dự phòng các tác dụng phụ của điều trị. Mỗi phương pháp điều trị đều có thể gây ra các tác dụng phụ. Điều quan trọng là người bệnh cần biết dấu hiệu và cách kiểm soát các tác dụng phụ, khi nào cần báo với bác sĩ và khi nào cần điều trị.
• Người bệnh cần biết cách liên hệ nhanh nhất với bác sĩ điều trị. Nên biết số điện thoại để gọi trong tuần và cuối tuần. Người bệnh cũng nên hỏi cách liên lạc trong trường hợp cấp cứu.

Nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ

Đường dẫn: https://www.cancer.org/treatment/treatments-and-side-effects/planning-managing/making-decisions.html

Biên dịch: BS. Đào Thanh Lan, Khoa Giải phẫu bệnh – Tế bào

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT-NCKH